-28

• • • Album fotograficzny
    • Wymagania edukacyjne i sposoby sprawdzania osiągnięć

• • • • Wymagania edukacyjne i sposoby sprawdzania osiągnięć

      • Historia i społeczeństwo – klasa IV - wymagania

        (wg program “Wczoraj i dziś” autorstwa dr Tomasza Maćkowskiego)

         

        Temat lekcji	Zagadnienia, materiał nauczania	Wymagania podstawowe Uczeń:	Wymagania ponadpodstawowe Uczeń:
        1. Ja i moja rodzina	niepowtarzalność i wyjątkowość każdego człowieka potrzeby ludzkie: naturalne, bezpieczeństwa, przynależności, uznania i szacunku, samorealizacji społeczność jako środowisko funkcjonowania człowieka rodzina jako pierwsza społeczność w życiu człowieka rola rodziny w życiu człowieka rodzina dawniej i dziś	określa, na czym polega wyjątkowość każdego człowieka wymienia potrzeby człowieka charakteryzuje rolę rodziny w życiu człowieka wyjaśnia termin społeczność tłumaczy, jakie przysługują mu prawa i jakie ma obowiązki w rodzinie	omawia sposoby zaspokajania ludzkich potrzeb wymienia prawa i obowiązki rodziców określa, czym różni się dawna rodzina od rodziny współczesnej
        2. Moja szkoła	szkoła jako społeczność uprawnienia władz szkolnych statut szkoły prawa i obowiązki ucznia sposób działania rady samorządu uczniowskiego sposoby zapobiegania konfliktom szkoła dawniej i dziś	opisuje szkolną społeczność podaje prawa i obowiązki ucznia określa, kto tworzy społeczność szkolną omawia kompetencje dyrektora szkoły, rady pedagogicznej, rady rodziców oraz rady szkoły wyjaśnia, dlaczego do szkolnej społeczności zaliczamy także rodziców tłumaczy, czym jest statut szkoły określa, czym zajmuje się rada samorządu uczniowskiego wskazuje przykłady działania rady samorządu uczniowskiego w swojej szkole podaje przykład postępowania zgodnego z zasadami tolerancji i sprawiedliwości wymienia przykłady konfliktów i sposoby ich rozwiązywania przedstawia sposoby zapobiegania konfliktom	wskazuje podobieństwa i różnice w funkcjonowaniu człowieka w społeczności szkolnej i w rodzinie wyjaśnia termin tolerancja omawia różnice między szkołą dawną a szkołą współczesną

         

        Temat lekcji

        Zagadnienia, materiał nauczania

        Wymagania podstawowe Uczeń:

        Wymagania ponadpodstawowe Uczeń:

         

        3. Ojczyzna duża i mała	określenie ojczyzny jako duchowego i materialnego dorobku minionych pokoleń „małe ojczyzny” i ich tradycje patriotyzm jako przywiązanie do ojczyzny definicja patriotyzmu lokalnego herby jako symbole poszczególnych miast i regionów	wyjaśnia terminy: ojczyzna i „mała ojczyzna”, patriotyzm, patriotyzm lokalny tłumaczy, kim jest patriota podaje nazwy miejsc związanych z historią swojej „małej ojczyzny” wymienia postacie związane z historią swojej miejscowości, rodzinnego miasta lub regionu opisuje problemy społeczno- gospodarcze swojej „małej ojczyzny” wskazuje na mapie Polski swoją miejscowość odnajduje na planie miejscowości siedzibę władz lokalnych	wylicza wydarzenia historyczne związane ze swoją miejscowością wymienia sposoby okazywania patriotyzmu w czasie wojny i w okresie pokoju potrafi odszukać w prasie lokalnej i w internecie informacje na temat przeszłości swojej rodzinnej miejscowości podaje przykłady patriotyzmu lokalnego wskazuje największe atuty swojej „małej ojczyzny” rozpoznaje herb miasta lub regionu, w których mieszka
        4. Mieszkamy w Polsce	pochodzenie słowa Polska naród jako społeczność ludzi posługujących się tym samym językiem i związanych wspólną przeszłością polskie symbole narodowe i ich pochodzenie krainy historyczno-geograficzne Polski mniejszości narodowe i etniczne na terenie współczesnej Polski Polonia na świecie mniejszości narodowe w przedwojennej Polsce	objaśnia pochodzenie nazwy Polska wymienia polskie symbole narodowe podaje daty polskich świąt narodowych wyjaśnia znaczenie słowa naród zna słowa polskiego hymnu narodowego i wie, kto jest ich autorem nazywa krainy historyczno- geograficzne Polski wyjaśnia terminy: mniejszość narodowa, mniejszość etniczna wymienia mniejszości narodowe i etniczne mieszkające na terenie Polski oraz na wybranych przykładach opisuje ich kulturę i tradycje tłumaczy znaczenie słowa Polonia	wyjaśnia pochodzenie polskich symboli narodowych omawia znaczenie polskich świąt narodowych i przedstawia ich genezę tłumaczy, czym są miejsca pamięci narodowej określa różnice między poszczególnymi regionami Polski wskazuje na mapie Polski regiony zamieszkałe przez mniejszości narodowe pokazuje na mapie świata miejsca, w których znajdują się największe skupiska Polonii wymienia mniejszości narodowe, które żyły w przedwojennej Polsce
        1. Historia – nasza przeszłość	historia jako nauka o przeszłości historia a baśnie i legendy związki przyczynowo-skutkowe wydarzeń historycznych (przyczyna – dlaczego?, przebieg – w jaki sposób?, skutek – z jakim skutkiem?) efekty pracy historyków	wyjaśnia, czym jest historia i przeszłość tłumaczy, kim jest historyk określa różnice między legendą i baśnią odróżnia postacie historyczne od postaci legendarnych wskazuje przyczyny, przebieg i skutki wydarzeń historycznych podaje przykłady efektów prac historyków	wyjaśnia pochodzenie terminu historia tłumaczy, dlaczego uczymy się historii objaśnia znaczenie zdania: Historia jest nauczycielką życia omawia, jakie są zadania historii podaje po jednym przykładzie postaci baśniowej, legendarnej i historycznej przedstawia historię swojej miejscowości lub rodziny

         

        Temat lekcji

        Zagadnienia, materiał nauczania

        Wymagania podstawowe Uczeń:

        Wymagania ponadpodstawowe Uczeń:

         

        2. Źródła historyczne	źródła historyczne – ich podział i przykłady archeologia jako ważna nauka pomocnicza historii źródła historyczne i ich przechowywanie w muzeach, skansenach i archiwach ochrona zabytków metody badania wiarygodności źródeł historycznych	wyjaśnia terminy: źródło historyczne, archeologia określa, czym zajmuje się archeolog dokonuje podziału źródeł historycznych oraz podaje ich konkretne przykłady wymienia informacje, jakie możemy zdobyć na podstawie źródeł historycznych tłumaczy, na czym polega działalność archiwów, muzeów i skansenów wskazuje podobieństwa i różnice między muzeum a skansenem	wyjaśnia, dlaczego historyk powinien czerpać informacje z różnych źródeł historycznych charakteryzuje nowoczesne metody badawcze dostrzega rolę, jaką odgrywają muzea, skanseny i archiwa w dziedzinie ochrony źródeł historycznych odpowiada, dlaczego zabytki podlegają ochronie prawnej tłumaczy, w jaki sposób chroni się źródła historyczne i zabytki wskazuje, gdzie znajduje się najbliższe muzeum objaśnia, w jaki sposób należy zachowywać się w muzeum
        3. Pamiątki i tradycje rodzinne	znaczenie pamiątek rodzinnych pojęcie rodu tradycje rodzinne jako czynnik łączący członków rodziny sposoby podtrzymywania tradycji genealogia jako nauka badająca historię rodziny drzewo genealogiczne – sposób przedstawienia historii rodziny	wskazuje na znaczenie pamiątek rodzinnych i podaje ich przykłady wyjaśnia, czym jest ród omawia, w jaki sposób kultywowanie tradycji umacnia poczucie wspólnoty w rodzinie określa, czym zajmuje się genealogia tłumaczy, czym jest drzewo genealogiczne	wskazuje sposoby kultywowania rodzinnych tradycji przygotowuje drzewo genealogiczne swojej najbliższej rodziny znajduje w internecie strony, które zawierają informacje pomocne przy tworzeniu drzewa genealogicznego wymienia i opisuje rodzinne pamiątki i tradycje
        1. Czas w historii	chronologia i przedmiot jej badań kronika jako chronologiczny zapis wydarzeń oś czasu i umieszczanie na niej dat podział czasu na okresy p.n.e. i n.e. cyfry rzymskie oraz ich arabskie odpowiedniki terminy: data, era, epoka historyczna, tysiąclecie, wiek epoki historyczne: starożytność, średniowiecze, nowożytność, współczesność, oraz ich daty graniczne inne sposoby rachuby czasu	wyjaśnia termin chronologia wskazuje narodziny Jezusa z Nazaretu jako początek naszej ery odczytuje skróty: p.n.e. i n.e. określa czas trwania wieku i tysiąclecia zapisuje liczby arabskie cyframi rzymskimi rysuje oś czasu i umieszcza na niej daty porządkuje daty w sposób chronologiczny posługuje się terminami: data, era, epoka historyczna, tysiąclecie, wiek, prehistoria wymienia epoki historyczne	wyjaśnia terminy: rocznik, kronika wymienia daty graniczne epok historycznych wskazuje wydarzenia, które oznaczają początek i koniec poszczególnych epok historycznych krótko charakteryzuje poszczególne epoki historyczne przedstawia system rachub czasu stosowany przez muzułmanów

         

        Temat lekcji

        Zagadnienia, materiał nauczania

        Wymagania podstawowe Uczeń:

        Wymagania ponadpodstawowe Uczeń:

         

        2. Obliczanie czasu w historii	obliczanie upływu czasu między poszczególnymi wydarzeniami określanie wieku wydarzeń podział czasu na wieki i półwiecza	oblicza, ile czasu upłynęło między poszczególnymi wydarzeniami ustala, w którym wieku rozegrało się dane wydarzenie wskazuje daty graniczne wieków i tysiącleci określa datę danego wydarzenia, używając wyrażeń I połowa lub II połowa danego wieku umieszcza daty na osi czasu	podaje genezę zabaw sylwestrowych
        3. Czytamy mapę i plan	kartografia jako nauka podobieństwa i różnice między mapą a planem znaczenie mapy w pracy historyka skala i legenda mapy informacje, jakie można odczytać z mapy podobieństwa i różnice między mapami historycznymi a geograficznymi najstarsze mapy świata	wyjaśnia termin kartografia tłumaczy, czym są skala i legenda mapy omawia, z jakich elementów składa się mapa historyczna odróżnia mapę od planu porównuje mapy geograficzne i historyczne odczytuje z mapy podstawowe informacje	wskazuje na mapie historyczne stolice Polski omawia rolę mapy w poznawaniu przyczyn i przebiegu wydarzeń historycznych wyjaśnia, czym jest orientacja mapy opisuje, jak dawniej wyglądały mapy i na tej podstawie porównuje, jakie wyobrażenie o świecie mieli ludzie w przeszłości, a jakie mają dzisiaj podaje przykład zastosowania GPS
        1. Życie pierwszych ludzi	pochodzenie człowieka epoka kamienia, epoka brązu, epoka żelaza życie człowieka pierwotnego różnice między koczowniczym a osiadłym trybem życia początki rolnictwa i udomowienie zwierząt sposoby wytapiania żelaza dawniej i dziś	umieszcza na osi czasu przybliżone daty pojawienia się praludzi i homo sapiens wskazuje na mapie tereny, na których pojawili się przodkowie człowieka, i określa kierunki ich wędrówki omawia znaczenie umiejętności rozpalania ognia dla praludzi wymienia narzędzia, którymi posługiwali się praludzie porównuje koczowniczy i osiadły tryb życia przedstawia dokonania, które umożliwiły człowiekowi przejście do osiadłego trybu życia opowiada o początkach rolnictwa, pierwszych narzędziach rolniczych i udomowieniu zwierząt wyjaśnia, czym była ziemianka	omawia, jak zmieniał się wygląd człowieka wyjaśnia, co oznaczają nazwy: epoka kamienia, epoka brązu, epoka żelaza określa, jakie znaczenie dla rozwoju społeczności ludzkich miało posługiwanie się mową porównuje życie praludzi z życiem współczesnego człowieka wymienia pierwsze uprawiane przez człowieka zboża oraz pierwsze hodowane przez niego zwierzęta tłumaczy termin dymarka przedstawia dawne i współczesne sposoby wytopu żelaza

         

        Temat lekcji

        Zagadnienia, materiał nauczania

        Wymagania podstawowe Uczeń:

        Wymagania ponadpodstawowe Uczeń:

         

        2. Pierwsze cywilizacje	termin cywilizacja pierwsze miasta-państwa Egipt i Mezopotamia jako miejsca powstania najstarszych cywilizacji życie w dolinach wielkich rzek kultura i sztuka pierwszych cywilizacji podział społeczeństwa w starożytnym Egipcie terminy: mumia, sarkofag, piramida, faraon, kanał nawadniający znaczenie odkrycia skarbu Tutenchamona dla historyków	umieszcza na osi czasu daty powstania pierwszych państw sumeryjskich wskazuje na mapie rzeki Eufrat, Tygrys i Nil oraz miasto Babilon wyjaśnia, kim byli Sumerowie wymienia najważniejsze osiągnięcia pierwszych cywilizacji: system nawadniający, koło, koło garncarskie, szkło, cegłę, kalendarz podaje nazwy warstw społecznych starożytnego Egiptu tłumaczy terminy: mumia, sarkofag, piramida, faraon, Babilon, Mezopotamia	wyjaśnia, dlaczego pierwsze cywilizacje powstały nad wielkimi rzekami omawia sposób działania kanałów nawadniających przedstawia najważniejsze osiągnięcia mieszkańców Mezopotamii – sześćdziesiątkowy system liczenia, jednolite jednostki miar i wag, obliczanie kątów, mierzenie czasu charakteryzuje warstwy społeczne starożytnego Egiptu wymienia najważniejsze zabytki Mezopotamii i Egiptu
        3. Od hieroglifów do alfabetu	powstanie pisma i jego znaczenie pismo obrazkowe i klinowe hieroglify egipskie pismo alfabetyczne historia materiałów pisarskich współczesne pismo obrazkowe	umieszcza na osi czasu przybliżone daty wynalezienia pisma i powstania pierwszego pisma alfabetycznego odnajduje na mapie obszar, na którym po raz pierwszy zastosowano pismo przedstawia różne rodzaje pisma: obrazkowe, klinowe i alfabetyczne wyjaśnia, jakie znaczenie miało wynalezienie pisma dla rozwoju cywilizacyjnego człowieka wskazuje egipskie pismo hieroglificzne jako przykład pisma obrazkowego prezentuje charakterystykę i historię pisma klinowego wskazuje Fenicjan jako twórców pisma alfabetycznego tłumaczy, że alfabety grecki i łaciński stanowią podstawę, z której wywodzą się alfabety używane współcześnie w Europie omawia ogólnie historię książki i piśmiennictwa – od glinianej tabliczki do czytnika książek elektronicznych	wyjaśnia, jakie znaczenie miało wynalezienie pisma dla historii jako nauki wymienia co najmniej kilka alfabetów wywodzących się z alfabetów łacińskiego i greckiego wylicza materiały pisarskie, których używano w starożytności tłumaczy, czym są piktogramy i w jakim celu się je stosuje współcześnie

         

        Temat lekcji

        Zagadnienia, materiał nauczania

        Wymagania podstawowe Uczeń:

        Wymagania ponadpodstawowe Uczeń:

         

        1. Demokratyczne Ateny	antyczna Grecja jako kraj żeglarzy położenie geograficzne Grecji terminy: Hellada, Hellenowie, wielka kolonizacja, kolonia, Akropol, agora, demokracja, polis Ateny jako przykład greckiej polis Perykles – najwybitniejszy przywódca demokratycznych Aten cechy charakterystyczne demokracji ateńskiej porównanie demokracji ateńskiej i współczesnej demokracji przedstawicielskiej działanie sądu skorupkowego	wskazuje na mapie starożytną Grecję i Ateny omawia położenie geograficzne Grecji i jego wpływ na zajęcia ludności greckiej wyjaśnia terminy: Hellada, Hellenowie, wielka kolonizacja, kolonia, Akropol, agora, demokracja, polis wymienia cechy charakterystyczne demokracji ateńskiej opowiada o osobie i rządach Peryklesa tłumaczy, jaką rolę w Atenach odgrywał sąd skorupkowy	omawia znaczenie kontaktów zamorskich dla starożytnych Greków wyjaśnia, czym była wielka kolonizacja, i wskazuje na mapie jej kierunki tłumaczy, na czym polegała wyjątkowość greckiej polis ocenia postępowanie Peryklesa i uzasadnia swoją opinię podaje cechy, które powinny wyróżniać dobrego polityka i obywatela porównuje demokrację ateńską ze współczesną demokracją przedstawicielską przedstawia, w jaki sposób działał sąd skorupkowy i dlaczego odgrywał on ważną rolę w demokracji ateńskiej
        2. Teatr w starożytnej Grecji	geneza teatru greckiego najważniejsi tragedio- i komediopisarze greccy przebieg konkursów teatralnych budowa greckiego amfiteatru teatr współcześnie	umieszcza na osi czasu wiek, w którym narodził się teatr w antycznej Grecji opowiada, w jaki sposób powstał starożytny teatr tworzy krótką wypowiedź na temat Sofoklesa omawia znaczenie teatru dla antycznych Greków wymienia rodzaje sztuk granych w teatrze greckim (komedia, tragedia) przedstawia cechy charakterystyczne teatru greckiego opisuje przebieg konkursów teatralnych w starożytnej Grecji	określa różnice między tragedią i komedią wymienia najważniejszych greckich dramatopisarzy porównuje teatr w starożytnej Grecji z teatrem współczesnym opisuje elementy, z których zbudowany był grecki amfiteatr wyjaśnia, dlaczego dramaty antycznych twórców są wystawiane współcześnie wskazuje, gdzie znajduje się najbliższy teatr
        3. Bogowie, mity i uczeni	terminy: politeizm, mit, heros, filozofia najważniejsi greccy bogowie: Zeus, Hera, Posejdon, Afrodyta, Atena, Hades, Hefajstos, Ares, Apollo, Hermes dwanaście prac Heraklesa Homer i przypisywane mu dzieła starożytna Grecja ojczyzną filozofii osiągnięcia starożytnych Greków	przedstawia wierzenia starożytnych Greków opisuje, jak antyczni Grecy wyobrażali sobie bogów wymienia najważniejszych greckich bogów (Zeus, Hera, Posejdon, Afrodyta, Atena, Hades, Hefajstos, Ares, Apollo, Hermes) wyjaśnia terminy: politeizm, mit, heros, filozofia opowiada o Homerze i jego dziełach tłumaczy, czym zajmują się filozofowie podaje najważniejsze osiągnięcia starożytnych Greków	porównuje wierzenia Greków z innymi poznanymi religiami wymienia atrybuty greckich bogów opowiada co najmniej jeden mit grecki podaje przykłady prac Heraklesa przedstawia główne wątki „Iliady” i„Odysei” wyjaśnia, co oznacza wyrażenie koń trojański wskazuje przykłady dzieł sztuki współczesnej, które nawiązują do greckich mitów omawia dokonania Sokratesa, Platona i Arystotelesa w filozofii oraz Hipokratesa w medycynie ocenia, jakie znaczenie dla współczesnych ludzi mają osiągnięcia starożytnych Greków

         

         

        4. Na greckim stadionie	terminy: olimpiada, igrzyska olimpijskie rola sportu w starożytnej Grecji tradycje starożytnych igrzysk we współczesnych olimpiadach	podaje rok i wiek pierwszych igrzysk olimpijskich oraz umieszcza tę datę na osi czasu przedstawia przebieg antycznych igrzysk dostrzega podobieństwa i różnice między igrzyskami w starożytnej Grecji a współczesnymi olimpiadami omawia rolę sportu w życiu starożytnych Greków wymienia dyscypliny pięcioboju olimpijskiego określa, gdzie odbywały się najsłynniejsze igrzyska organizowane na cześć Zeusa	przedstawia rolę igrzysk olimpijskich we współczesnym świecie wymienia nazwiska najsłynniejszych polskich olimpijczyków wyjaśnia, czym był gimnazjon i jakie miał znaczenie dla sprawności fizycznej antycznych Greków podaje rok pierwszych nowożytnych igrzysk olimpijskich i określa wiek tego zdarzenia tłumaczy, co oznacza pięć okręgów na fladze olimpijskiej wskazuje, jak termin olimpiada rozumiano w starożytności, i objaśnia, co oznacza on współcześnie wylicza zasady, których powinni przestrzegać sportowcy podczas rywalizacji
        1. Rzym – droga do potęgi	geneza państwa rzymskiego, legenda o Romulusie i Remusie ustrój republiki rzymskiej społeczeństwo starożytnego Rzymu droga Rzymu do potęgi postać Juliusza Cezara Imperium Rzymskie i jego zasięg terytorialny legionista jako żołnierz rzymskiej piechoty ślady Imperium Rzymskiego zachowane do czasów współczesnych	umieszcza na osi chronologicznej daty założenia Rzymu oraz zabójstwa Juliusza Cezara, a także określa, w którym wieku rozegrały się poszczególne wydarzenia wskazuje na mapie Rzym, Kartaginę i Półwysep Apeniński oraz największy zasięg terytorialny Imperium Rzymskiego przedstawia legendarne początki starożytnego Rzymu omawia różne typy ustrojów państwa rzymskiego: królestwo, republikę, cesarstwo wyjaśnia terminy: republika, zgromadzenie ludowe, senat, cesarz, prowincja omawia zróżnicowanie społeczeństwa rzymskiego, zwracając szczególną uwagę na pozycję niewolników na podstawie ilustracji wymienia elementy stroju i uzbrojenia rzymskiego legionisty	wyjaśnia, czym jest Wilczyca kapitolińska wymienia przyczyny upadku republiki rzymskiej porównuje ustrój republiki rzymskiej ze współczesną demokracją podaje różnice między republiką a cesarstwem przedstawia zasługi Juliusza Cezara i dokonuje oceny tej postaci tłumaczy, czym są języki romańskie i jakie jest ich pochodzenie opisuje elementy stroju i uzbrojenia rzymskiego legionisty

         

        2. Osiągnięcia starożytnych Rzymian	kultura i sztuka starożytnego Rzymu jako kontynuacja dokonań antycznych Greków terminy: bazylika, gladiator, kodeks prawo rzymskie i jego znaczenie dla współczesnego prawa europejskiego osiągnięcia starożytnych Rzymian w dziedzinie architektury i budownictwa (Forum Romanum, Panteon, Koloseum, akwedukty, drogi, łuki triumfalne, termy)	wyjaśnia, kim byli gladiatorzy wymienia osiągnięcia antycznych Rzymian w architekturze i budownictwie: Forum Romanum, Panteon, Koloseum, akwedukty, drogi, łuki triumfalne, termy odpowiada, dlaczego dla starożytnych Rzymian ważne było budowanie dróg wskazuje prawo rzymskie jako podstawę współczesnego prawa tłumaczy terminy: bazylika, kodeks opowiada, czym były Prawo XII tablic i Kodeks Justyniana	wskazuje cechy rzymskiego budownictwa omawia najważniejsze osiągnięcia architektoniczne Rzymian opisuje, w jaki sposób antyczni Rzymianie budowali drogi odnajduje przykłady zapisów z prawa rzymskiego obowiązujących w dzisiejszym prawodawstwie oraz określa ich znaczenie wyjaśnia, dlaczego spisanie prawa przez antycznych Rzymian miało wielkie znaczenie dla cywilizacji europejskiej tłumaczy, dlaczego z rzymskich zasad prawnych korzystamy do dnia dzisiejszego porównuje rozrywki starożytnych Greków i Rzymian ocenia, jakie znaczenie dla współczesnych ludzi mają osiągnięcia antycznych Rzymian
        3. Początki chrześcijaństwa	politeistyczne wierzenia starożytnych Rzymian Jezus z Nazaretu jako twórca nowej religii monoteistycznej przyczyny prześladowania chrześcijan w starożytnym Rzymie rozwój chrześcijaństwa i zakończenie prześladowań terminy: Ewangelia, Mesjasz, apostoł, poganin, Biblia, Stary i Nowy Testament znaki pierwszych chrześcijan: chrystogram i ryba różne odłamy chrześcijaństwa Watykan jako siedziba głowy współczesnego Kościoła katolickiego	umieszcza na osi czasu rok zakończenia prześladowań chrześcijan w starożytnym Rzymie i ustala wiek tego wydarzenia wskazuje na mapie Palestynę przedstawia, kim byli Jezus z Nazaretu i Konstantyn Wielki wyjaśnia terminy: Mesjasz, apostoł, poganin, Biblia, Stary i Nowy Testament określa, kiedy i gdzie narodziło się chrześcijaństwo opowiada o początkach chrześcijaństwa w Palestynie wymienia najważniejsze zasady nauki Jezusa z Nazaretu wylicza przyczyny prześladowań chrześcijan w starożytnym Rzymie omawia proces rozprzestrzeniania się chrześcijaństwa w Imperium Rzymskim	porównuje wierzenia Rzymian i starożytnych Greków przedstawia związki chrześcijaństwa z judaizmem tłumaczy, jakie znaczenie miała działalność apostołów dla rozprzestrzeniania się chrześcijaństwa w Imperium Rzymskim wyjaśnia, czym jest Ewangelia opisuje znaki pierwszych chrześcijan prezentuje sylwetkę Nerona ocenia decyzję Konstantyna Wielkiego o zakończeniu prześladowań chrześcijan w antycznym Rzymie opowiada, co wydarzyło się w roku 1054 nazywa różne odłamy chrześcijaństwa wymienia wydarzenia związane z historią Żydów w Polsce tłumaczy, dlaczego Watykan jest miejscem ważnym dla katolików

         

        Historia i społeczeństwo – klasa V - wymagania

        (wg program “Wczoraj i dziś” autorstwa dr Tomasza Maćkowskiego)

         

        Temat	Zagadnienia, materiał nauczania	Wymagania podstawowe Uczeń:	Wymagania ponadpodstawowe Uczeń:
        		Rozdział I: Polska pierwszych Piastów
        1. Początki Polski	• postacie: Lech, Popiel, Piast • zagadnienia: Słowianie i ich wierzenia, plemiona słowiańskie na ziemiach polskich, państwo Polan, prymitywne narzędzia rolnicze, polskie legendy	• opowiada legendę o początkach państwa polskiego • odczytuje z mapy zamieszczonej w podręczniku nazwy najważniejszych plemion słowiańskich zamieszkujących ziemie polskie w X w. • wymienia narzędzia rolnicze używane przez Słowian • opisuje polskie godło	• podaje imiona i nazwiska autorów średniowiecznych kronik zawierających legendy o początkach państwa polskiego • charakteryzuje wierzenia mieszkańców ziem polskich przed przyjęciem chrztu przez Mieszka I • wyjaśnia, na czym polegał słowiański obrzęd postrzyżyn • opowiada o powstaniu państwa polskiego
        2. Mieszko I i chrzest Polski	• daty: 966 r., 972 r., 992 r. • postacie: Mieszko I, Dobrawa • zagadnienia: ród Piastów, dynastia, założenie grodu Gniezno, ludność zamieszkująca państwo Polan, chrzest Polski	• zaznacza na osi czasu datę chrztu Polski • przedstawia, kim byli Mieszko I i Dobrawa • opisuje wygląd słowiańskiego grodu na podsta­wie ilustracji z podręcznika • podaje, kto zamieszkiwał średniowieczne Gniezno • określa okoliczności, w jakich doszło do chrztu Polski	• wskazuje na osi czasu daty utworzenia pierwszego bis­kupstwa na ziemiach polskich oraz śmierci Mieszka I  • określa, jaką rolę pełnili duchowni w państwie Mieszka I  • tłumaczy, dlaczego chrzest w 966 r. miał kluczowe znaczenie w historii państwa polskiego • odszukuje potrzebne informacje w tekście źródłowym • porównuje przebieg współczesnych granic Polski z zasięgiem panowania Mieszka I, korzystając z mapy zamieszczonej w podręczniku oraz z aktualnej mapy politycznej Europy
        3. Zjazd gnieźnieński	• daty: 997 r., 1000 r., 1025 r. • postacie: Bolesław Chrobry, św. Wojciech, Otton III • zagadnienia: misja i męczeńska śmierć biskupa Wojciecha oraz jego kanonizacja, zjazd gnieź­nieński, koronacja Bolesława Chrobrego na króla Polski	• zaznacza na osi czasu daty śmierci św. Wojciecha, zjazdu gnieźnieńskiego oraz koronacji Bolesława Chrobrego • przedstawia, kim byli Bolesław Chrobry, św. Wojciech i Otton III • wyjaśnia znaczenie terminów: relikwie, koronacja • opowiada o misji św. Wojciecha • opisuje przebieg zjazdu gnieźnieńskiego na podstawie tekstu źródłowego • ocenia znaczenie koronacji Bolesława Chrobrego w historii państwa polskiego	• określa skutki misji i męczeńskiej śmierci biskupa Wojciecha • tłumaczy, jakie znaczenie miał dla Polski zjazd gnieźnieński • omawia plany Ottona III dotyczące utworzenia cesar­stwa chrześcijańskiego • wskazuje na mapie w podręczniku Gdańsk, Gniezno, ziemie Prusów oraz biskupstwa utworzone w Polsce • opowiada o przebiegu wojen prowadzonych przez Bolesława Chrobrego

         

        Rozdział II: Społeczeństwo średniowiecza

        1. W klasztorze	• postać: św. Franciszek z Asyżu • zagadnienia: wpływ chrześcijaństwa na średniowieczne społeczeństwo, zakonnicy i ich życie w klasztorach, styl romański, styl gotycki, przepisywanie średniowiecznych ksiąg, biblioteka klasztorna	• wyjaśnia znaczenie terminów: duchowieństwo, styl romański, styl gotycki, katedra, witraż, sklepienie, rozeta, skryptorium, miniatura, kopista, reguła zakonna • wymienia surowce budowlane, których używano w średniowieczu • opisuje na podstawie ilustracji z podręcznika architekturę kościołów romańskich i gotyckich • odróżnia budynki wzniesione w stylu romańskim od budowli w stylu gotyckim	• wskazuje na fotografiach przyporę, portal, sklepienie, rozetę i portal • porównuje styl romań­ski i styl gotycki • wyjaśnia, jaką rolę w sztuce średniowiecznej odgrywała tematyka religijna • przedstawia informacje na temat zabytków romańskich i gotyckich znajdujących się w jego rodzinnym mieście lub regionie • określa rolę klasztorów w średniowiecznym piśmiennictwie • omawia znaczenie związku frazeologicznego benedyktyńska praca oraz tłumaczy, skąd wywodzi się to sformułowanie
        2. Epoka rycerzy	• postać: Zawisza Czarny • zagadnienia: rycerstwo, architektura zamku średniowiecznego, uzbrojenie rycerza, współczesna funkcja zamków	• wyjaśnia znaczenie terminów: rycerz, paź, giermek, pasowanie • określa funkcję, jaką pełniły zamki w średniowieczu • opowiada o kolejnych etapach wychowania szlachetnie urodzonego młodzieńca – od momentu zostania paziem do pasowania na rycerza • wymienia cechy idealnego rycerza • podaje przykłady zajęć wykonywanych przez przedstawicieli stanu rycerskiego	• tłumaczy, na czym polegały turnieje rycerskie • wymienia elementy kultury rycerskiej i dworskiej • podaje przykłady miejsc w Polsce, w których znajduje się zamek wzniesiony w średniowieczu bądź ruiny tego typu budowli
        3. Średniowieczne miasto	• zagadnienia: rzemieślnicy, mieszczaństwo, funkcjonowanie cechu, lokacja, zabudowa średniowiecznego miasta i jego mieszkańcy	• wyjaśnia znaczenie terminów: mieszczanin, rzemieślnik, kupiec, samorząd miejski • opowiada o średniowiecznym mieście i jego mieszkańcach • porównuje miasto średniowieczne z miastem współczesnym	• podaje przykłady zawodów rzemieślniczych uprawianych w średniowieczu • tłumaczy, jaką rolę odgrywali w średniowiecznym mieście burmistrz i członkowie ławy miejskiej • wyjaśnia pochodzenie nazw współczesnych ulic, np. Szewska, Garncarska, Tkacka
        4. Średniowieczna wieś	• zagadnienia: funkcja sołtysa, lokacja wsi, średniowieczne narzędzia rolnicze, warunki życia mieszkańców wsi średniowiecznej	• wyjaśnia znaczenie terminów: sołtys, pług, trójpolówka • tłumaczy, na czym polegała praca chłopów • opisuje, co spożywali na co dzień mieszkańcy wsi średniowiecznej • porównuje los chłopa z życiem rycerza lub mieszczanina	• omawia przebieg procesu lokacji wsi • przedstawia, jak zmieniały się metody produkcyjne wykorzystywane w średniowiecznym rolnictwie • porównuje wieś średniowieczną ze wsią współczesną

         

        Rozdział III: Polska i Krzyżacy

        1. Krzyżacy nad Bałtykiem	• daty: 1226 r., 1308 r., 1320 r., 1331 r. • postacie: Konrad Mazowiecki, Władysław Łokietek • zagadnienia: plemię Prusów,                                 zakon krzyżacki, utworzenie państwa krzyżackiego, zjednoczenie Polski pod rządami Władysława Łokietka, konflikt polsko-krzyżacki	• opowiada, co wydarzyło się w latach 1226, 1308, 1320 i 1331, oraz zaznacza te daty na osi czasu • tłumaczy, kim byli Konrad Mazowiecki i Władysław Łokietek • odnajduje na mapie w podręczniku Pomorze Gdańskie, Małopolskę, Wielkopolskę, Kujawy, Mazowsze • wyjaśnia znaczenie terminów: Prusy, zakon krzyżacki, wielki mistrz • podaje powody, dla których Konrad Mazowiecki sprowadził Krzyżaków do Polski • wskazuje na mapie w podręczniku państwo krzyżackie i Malbork • omawia rolę Władysława Łokietka w procesie zjednoczenia ziem polskich • określa przyczyny konfliktu polsko-krzyżackiego	• określa okoliczności powstania zakonu krzyżackiego • wymienia skutki sprowadzenia Krzyżaków do Polski • ocenia politykę Krzyżaków i działalność zakonu na podbi­tych terenach • wyjaśnia, jakie znaczenie dla Polski miała utrata Pomorza Gdańskiego • pozyskuje z różnych źródeł informacje o zamku w Malborku • wskazuje czynniki, które umożliwiły ponowne zjednoczenie ziem polskich
        2. Polska Kazimierza Wielkiego	• daty: 1333 r., 1364 r., 1370 r. • postacie: Kazimierz Wielki, Mikołaj Wierzynek • zagadnienia: panowanie Kazimierza Wielkiego, założenie Akademii Krakowskiej, uczta u Wierzynka	• wskazuje, co wydarzyło się w latach 1333, 1364 i 1370, oraz zaznacza te daty na osi czasu • wyjaśnia, kim byli Kazimierz Wielki i Mikołaj Wierzynek • odnajduje na mapie w podręczniku Wielkopolskę, Małopolskę, Mazowsze oraz Ruś Halicką • wymienia osiągnięcia Kazimierza Wielkiego • tłumaczy, dlaczego królowi Kazimierzowi nadano przydomek Wielki • opowiada o uczcie u Wierzynka	• ocenia politykę wewnętrzną i politykę zagraniczną Kazimierza Wielkiego • wyjaśnia sens powiedzenia, według którego król Kazimierz zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną • pozyskuje z różnych źródeł informacje dotyczące panowania Kazimierza Wielkiego
        3. Jadwiga i Jagiełło	• daty: 1385 r., 1410 r., 1411 r. • postacie: królowa Jadwiga, Władysław Jagiełło, Ulrich von Jungingen, Kazimierz Jagiellończyk • zagadnienia: objęcie tronu przez Jadwigę, unia polsko-litewska, Jagiełło na tronie polskim, odnowie­nie Akademii Krakowskiej, wielka wojna z zakonem krzyżackim, bitwa pod Grunwaldem, pokój w Toruniu, odzyskanie Pomorza Gdańskiego oraz Warmii przez Polskę	• opowiada, co wydarzyło się w latach 1385, 1410 i 1411, oraz zaznacza te daty na osi czasu • przedstawia, kim byli: Jadwiga, Władysław Jagiełło, Ulrich von Jungingen, Kazimierz Jagiellończyk • wyjaśnia znaczenie terminu unia • określa przyczyny i skutki zawarcia unii polsko-litewskiej w 1385 r. • odnajduje na mapie w podręczniku Polskę i Wielkie Księstwo Litewskie w granicach z 1385 r. • przedstawia przebieg bitwy pod Grunwaldem • opisuje na podstawie ilustracji z podręcznika wygląd rycerzy polskich i krzyżackich w okresie wielkiej wojny	• opowiada o okolicznościach objęcia tronu przez Jadwigę • określa na podstawie drzewa genealogicznego pokrewieństwo łączące przedstawicieli dynastii Piastów i Andegawenów • wymienia narodowości zamieszkujące współcześnie wschodnie ziemie należące w średniowieczu do państwa polskiego • pozyskuje z różnych źródeł informacje o Władysławie Jagielle • podaje przyczyny i skutki wojen z Krzyżakami • tłumaczy, jakie znaczenie miało dla Polski ponowne przyłączenie Pomorza Gdańskiego • porównuje przebieg dwóch wojen z Krzyżakami, które prowadziła Polska w XV w., oraz wskazuje na wynikające z tych konfliktów korzyści

         

        Rozdział IV: Europejczycy odkrywają świat

        1. Wielkie odkrycia geograficzne	• daty: 1488 r., 1492 r., 1498 r., 1519 r. • postacie: Bartłomiej Diaz, Vasco da Gama, Krzysztof Kolumb, Ferdynand Magellan • zagadnienia: przyczyny odkryć geograficznych, średniowieczne wyobrażenia o świecie, opłynięcie Afryki, odkrycie drogi morskiej do Indii, odkrycie Ameryki, podróż Magellana dowodząca kulistości Ziemi, kierunki wypraw odkrywczych	• wskazuje, co wydarzyło się w latach 1488, 1492, 1498 i 1519, oraz zaznacza te daty na osi czasu • wyjaśnia, kim byli Bartłomiej Diaz, Vasco da Gama, Krzysztof Kolumb i Ferdynand Magellan • omawia przyczyny odkryć geograficznych • opowiada, jak średniowieczni Europejczycy wyobrażali sobie świat • opisuje okręt, na którym wyruszył do Indii Krzysztof Kolumb	• wymienia głównych odkrywców i ich dokonania, a także porządkuje te informacje w tabeli • wskazuje na mapie lądy odkryte w XV i XVI wieku oraz trasy, które przebyli Bartłomiej Diaz, Vasco da Gama, Krzysztof Kolumb i Ferdynand Magellan • tłumaczy, jaki wpływ miały odkrycia geograficzne na wyobrażenia ludzi o świecie • pozyskuje z różnych źródeł informacje dotyczące Krzysztofa Kolumba oraz tworzy notatkę na temat tej postaci
        2. Skutki odkryć geograficznych	• postacie: Hernan Cortez, Francisco Pizarro • zagadnienia: cywilizacje Azteków, Majów i Inków, podboje konkwistadorów, zniszczenie kultury Indian, działalność misjonarzy, funkcjonowanie plantacji, rola niewolników, pozytywne i negatywne skutki odkryć geograficznych, towary kolonialne	• wyjaśnia, kim byli Hernan Cortez i Francisco Pizarro • określa pozytywne i negatywne skutki odkryć geograficznych • wymienia ludy podbite przez konkwistadorów • opisuje na podstawie ilustracji w podręczniku wygląd Azteków	• tłumaczy, jakie znaczenie dla krajów europejskich miały kolonie • wymienia państwa, które wzięły udział w odkryciach geograficznych • formułuje wnioski dotyczące niewolnictwa i wyraża swoją opinię na ten temat
        3. Odrodzenie nauki	• postacie: Jan Gutenberg, Leonardo da Vinci, Mikołaj Kopernik, Galileusz • zagadnienia: wynalezienie druku, zmiana sposobu myślenia o świecie i człowieku w epoce renesansu, humanizm renesansowy, cechy architektury i sztuki renesansowej, teoria Mikołaja Kopernika	• zaznacza na osi czasu datę wynalezienia druku • określa, kim byli Jan Gutenberg, Leonardo da Vinci, Mikołaj Kopernik i Galileusz • wyjaśnia znaczenie terminów renesans i humanizm • tłumaczy, na czym polegała teoria Mikołaja Kopernika • wymienia na podstawie ilustracji w podręczniku charakterystyczne cechy budowli renesansowych • przedstawia rolę Kościoła w średniowieczu	• omawia wpływ wynalazku Jana Gutenberga na zmianę światopoglądu ludzi na przełomie epok średniowiecza i renesansu • określa, czym charakteryzowała się epoka renesansu • wymienia co najmniej dwa dzieła sztuki renesansowej • wyjaśnia znaczenie terminu mecenat • na podstawie odszukanych informacji sporządza notatkę dotyczącą wybranego twórcy renesansowego

         

        Rozdział V: W Rzeczypospolitej szlacheckiej

        1. Ostatni Jagiellonowie	• data: 1525 r. • postacie: Zygmunt I Stary, Zygmunt II August, Mikołaj Rej, Jan Kochanowski • zagadnienia: kultura odrodzenia w Polsce, arras, znaczenie mecenatu dla rozwoju sztuki, ważne postacie życia dworskiego w okresie panowania ostatnich Jagiellonów	• zaznacza na osi czasu datę złożenia hołdu pruskiego • przedstawia, kim byli Zygmunt I Stary, Zygmunt II August, Mikołaj Rej i Jan Kochanowski • tłumaczy, czym były arrasy • podaje przykłady budynków renesansowych, które można zobaczyć w Polsce • określa, czym zajmowali się paziowie oraz damy dworu	• wskazuje na wpływy włoskie w Polsce pod rządami ostatnich Jagiellonów • wymienia charakterystyczne elementy architektury renesansowej • odszukuje w różnych źródłach utwory Mikołaja Reja i Jana Kochanowskiego • porównuje funkcję, jaką pełnił Zamek Królewski za panowania Jagiellonów, z przeznaczeniem współczesnej siedziby prezydenta Polski
        2. Na sejmiku i na sejmie	• data: 1505 r. • zagadnienia: szlachta i jej przywileje, funkcja sejmu walnego, zwoływanie pospolitego ruszenia, demokracja szlachecka, herb szlachecki, podział szlachty polskiej na grupy różniące się statusem i zamożnością, tradycyjny strój szlachecki	• zaznacza na osi czasu datę uchwalenia konstytucji nihil novi • wyjaśnia znaczenie terminów: szlachta, przywilej, sejm walny, sejmik, poseł, herb • tłumaczy, na czym polegała uprzywilejowana pozycja szlachty • przedstawia skład sejmu walnego • wymienia różne grupy tworzące stan szlachecki • na podstawie infografiki z podręcznika porównuje różne stroje szlacheckie	• tłumaczy, na czym polegała przemiana rycerstwa w stan szlachecki • wyjaśnia znaczenie terminów: magnateria, szlachta średnia, szlachta zagrodowa, gołota, kontusz, żupan • wskazuje różnice występujące w obrębie stanu szlacheckiego • porównuje szlachecki sejm walny i współczesny polski parlament
        3. Wisłą do Gdańska	• zagadnienia: wzrost znaczenia gospodarczego Polski, folwark szlachecki, praca pańszczyźniana, spływ wiślany, rozwój Gdańska	• wyjaśnia znaczenie terminów: folwark, pańszczyzna, kmieć, flisak, spichlerz • opisuje na podstawie infografiki zabudowę folwarku szlacheckiego • określa, jakie znaczenie miała Wisła dla rozwoju handlu zbożem w XVI w.	• wymienia przyczyny wzrostu gospodarczego znaczenia szlachty • określa funkcje poszczególnych zabudowań wchodzących w skład folwarku szlacheckiego • wskazuje na mapie obszary Rzeczypospolitej objęte intensywną uprawą zbóż • omawia rolę Gdańska w handlu zbożem w XVI wieku • porównuje funkcjonowanie portów morskich w XVI i XXI wieku
        4. Państwo wielu narodów	• postać: Zygmunt II August • daty: 1569 r., 1573 r. • zagadnienia: unia lubelska, Rzeczpospolita Obojga Narodów, narodowości, religie i wyznania w I Rzeczypospolitej, tolerancja religijna po uchwaleniu konfederacji warszawskiej, grupy wyznaniowe we współczesnej Polsce	• zaznacza na osi czasu daty zawarcia unii lubelskiej i uchwalenia konfederacji warszawskiej • wymienia postanowienia unii lubelskiej • wskazuje na mapie terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów • wymienia narodowości żyjące w granicach Rzeczypospolitej Obojga Narodów • wyjaśnia znaczenie terminu tolerancja religijna	• określa pozytywne i negatywne skutki unii lubelskiej • ocenia różnorodność religijną społeczeństwa I Rzeczypospolitej w kontekście sytuacji panującej w innych państwach europejskich • tłumaczy, co gwarantowały szlachcie zapisy konfederacji warszawskiej • omawia prawa grup wyznaniowych we współczesnej Polsce
        5. Wolna elekcja	• data: 1573 r. • postać: Henryk Walezy • zagadnienia: wolna elekcja, sejm elekcyjny, artykuły henrykowskie, pacta conventa, liberum veto, wybory prezydenckie we współczesnej Polsce	• zaznacza na osi czasu datę pierwszej wolnej elekcji w Polsce • przedstawia, kim był Henryk Walezy • wyjaśnia znaczenie terminu wolna elekcja • omawia na podstawie ilustracji z podręcznika przebieg wolnej elekcji • określa przyczyny ustanowienia artykułów henrykowskich • ocenia naużywanie zasady liberum veto podczas obrad sejmów szlacheckich	• wskazuje różnice między artykułami henrykowskimi a pacta conventa • określa znaczenie, jakie miało dla Rzeczypospolitej wprowadzenie wolnej elekcji • pozyskuje z różnych źródeł informacje dotyczące zasad wyboru prezydenta Polski
        6. XVII wiek – stulecie wojen	• daty: 1655 r.,1660 r., 1683 r. • postacie: Stefan Czarniecki, Jan III Sobieski • zagadnienia: potop szwedzki, obrona Jasnej Góry podczas najazdu szwedzkiego, wojny prowadzone przez Rzeczypospolitą w XVII w., bitwa pod Wiedniem, znaczenie husarii	• wskazuje, co wydarzyło się w latach 1655, 1660 i 1683, oraz zaznacza te daty na osi czasu • przedstawia, kim byli Stefan Czarniecki i Jan III Sobieski • określa znaczenie obrony klasztoru na Jasnej Górze dla Polaków walczących podczas potopu szwedzkiego • wymienia państwa, z którymi Rzeczpospolita prowadziła wojny w XVII w., oraz odnajduje je na mapie • opisuje uzbrojenie husarii na podstawie ilustracji w podręczniku	• opowiada o roli, jaką odegrał Stefan Czarniecki podczas wojny ze Szwecją • wskazuje na mapie miejsca najważniejszych bitew stoczonych przez wojsko polskie w XVII w. • analizuje tekst źródłowy zamieszczony w podręczniku i formułuje na jego podstawie proste wnioski • określa skutki zwycięstwa wojsk polskich w bitwie pod Wiedniem • przedstawia przyczyny i skutki wojen prowadzonych przez Polskę w XVII w. • porównuje zasięg terytorialny Rzeczypospolitej Obojga Narodów z granicami współczesnej Polski
        		Rozdział VI: Upadek Rzeczypospolitej
        1. Czasy reform	• daty: 1764 r., 1772 r., 1773 r. • postacie: Stanisław August Poniatowski, Ignacy Krasicki, Tadeusz Rejtan • zagadnienia: ostatnia wolna elekcja, konfederacja barska, I rozbiór Rzeczypospolitej, protest Rejtana, reforma oświaty, Szkoła Rycerska, Komisja Edukacji Narodowej, obiady czwartkowe	• opowiada, co wydarzyło się w latach 1764,1772 i 1773, oraz zaznacza te daty na osi czasu • przedstawia, kim byli Stanisław August Poniatowski, Ignacy Krasicki i Tadeusz Rejtan • wymienia postulaty konfederatów barskich • wskazuje na mapie ziemie utracone przez Rzeczpospolitą podczas I rozbioru • opisuje obraz Jana Matejki Rejtan, czyli upadek Polski • wyjaśnia, na czym polegała działalność Szkoły Rycerskiej i Komisji Edukacji Narodowej • omawia zmiany, jakie w polskim systemie oświaty wprowadzili Stanisław August Poniatowski i członkowie Komisji Edukacji Narodowej	• wymienia przyczyny słabości i upadku Rzeczypospolitej w XVIII w., dzieląc je na wewnętrzne i zewnętrzne • ocenia postawę Tadeusza Rejtana • dostrzega związek zachodzący między wykształceniem obywateli a ich poczuciem odpowiedzialności za państwo
        2. Konstytucja 3 maja	• daty: 1788 r., 1791 r., 1792 r., 1793 r. • postacie: Stanisław Małachowski, Hugo Kołłątaj • zagadnienia: Sejm Wielki i jego reformy, Konstytucja 3 maja, konfederacja targowicka, II rozbiór Polski, święto państwowe odbywające się 3 maja	• opowiada, co wydarzyło się w latach 1788, 1791, 1792 i 1793, oraz zaznacza te daty na osi czasu • przedstawia, kim byli Stanisław Małachowski i Hugo Kołłątaj • wyjaśnia znaczenie terminów: Sejm Wielki, konstytucja • omawia reformy Sejmu Wielkiego • wymienia główne postanowienia zapisane w Konstytucji 3 maja • podaje nazwy państw, które dokonały II rozbioru Polski • opisuje obraz Jana Matejki Konstytucja 3 maja 1791 roku	• odnajduje na mapie ziemie utracone przez Rzeczpospolitą podczas II rozbioru • omawia skutki reformy oświaty w okresie stanisławowskim • wymienia działaczy politycznych, którzy w XVIII w. dążyli do przeprowadzenia reformy państwa polskiego • tłumaczy, dlaczego rocznica uchwalenia Konstytucji 3 maja jest obecnie świętem narodowym • porównuje Konstytucję 3 maja z obowiązującą współcześnie konstytucją z 1997 r.
        3. Powstanie kościuszkowskie	• daty: 1794 r., 1795 r. • postacie: Tadeusz Kościuszko, Jan Henryk Dąbrowski, Jan Kiliński • zagadnienia: powstanie kościuszkowskie, kosynierzy, bitwy pod Racławicami i Maciejowicami, III rozbiór Polski	• zaznacza na osi czasu daty wybuchu powstania kościuszkowskiego oraz III rozbioru Polski • przedstawia, kim byli Tadeusz Kościuszko, Jan Henryk Dąbrowski i Jan Kiliński • określa przyczyny wybuchu powstania kościuszkowskiego • wskazuje na rolę kosynierów w walkach powstańczych • odnajduje na mapie ziemie utracone przez Rzeczpospolitą po III rozbiorze	• tłumaczy, dlaczego Tadeusz Kościuszko wydał Uniwersał połaniecki • wymienia miejsca głównych starć powstańców z armią rosyjską • ocenia okoliczności, które spowodowały upadek Rzeczypospolitej • opowiada o późniejszych losach Tadeusza Kościuszki
        4. Barok i oświecenie	• postacie: Wolter, Monteskiusz, James Watt, Gabriel Fahrenheit, Peter Paul Rubens, Canaletto • zagadnienia: charakterystyka epok baroku i oświecenia, sztuka klasycystyczna, rozwój nauki i oświaty w XVIII w., odkrycia naukowe, Wielka encyklopedia francuska, Łazienki w Warszawie, pałac w Wilanowie	• przedstawia, kim byli Wolter, Monteskiusz, James Watt, Gabriel Fahrenheit, Peter Paul Rubens, Canaletto • wyjaśnia znaczenie terminów: barok, oświecenie, klasycyzm • na podstawie ilustracji i tekstu z podręcznika wymienia charakterystyczne cechy sztuki barokowej i klasycystycznej • podaje przykłady budowli barokowych i klasycystycznych • nazywa dziedziny nauki i techniki, w których w XVIII w. dokonały się największe zmiany • tłumaczy, czym była Wielka encyklopedia francuska	• porównuje sztukę barokową i klasycystyczną • opowiada o rozwoju literatury i teatru w epoce baroku • wyjaśnia, dlaczego wielu myślicieli oświeceniowych krytykowało Kościół • tłumaczy, co spowodowało duży postęp nauki w epoce oświecenia • pozyskuje z różnych źródeł informacje na temat wybranej postaci żyjącej w epoce baroku lub oświecenia

         

         

        Historia i społeczeństwo – wymagania – klasa VI

        Dział	Temat Lekcji	Numeracja wg podstawy programowej	Treści		Wymagania Uczeń:
        Między wojnami	Nasza lekcja historii. Czego będziemy się uczyć w klasie VI?		- PSO - kryteria oceniania - zapoznanie z podręcznikiem, treściami nauczania w klasie VI-tej		- zna system oceniania przedmiotowego nauczyciela historii
        	I wojna światowa	7.5	- Przyczyny wojny (trójprzymierze i trójporozumienie) - I wojna światowa (wybuch wojny działania na froncie zachodnim)		- wymienia przyczyny wybuchu I wojny światowej - wymienia główne mocarstwa tworzące trójprzymierze i trójporozumienie - opisuje z wykorzystaniem mapy przyczyny wybuchu I wojny światowej[1] - opisuje znaczenie koloni dla państw europejskich oraz wpływ rozwoju kolonializmu na wybuch pierwszej wojny światowej[2]
        	I wojna światowa	7.5	- nowe rodzaje broni użytej na froncie - działania na froncie wschodnim - koniec wojny (bilans, konferencja paryska)		- wymienia nowe rodzaje broni użyte w trakcie walk -zna datę kończącą pierwszą wojnę światową - wyjaśnia pojęcie traktat wersalski -opisuje przebieg działań zbrojnych. -Z wykorzystaniem mapy porównuje charakter działań zbrojnych na froncie zachodnim oraz wschodnim - opisuje skutki I wojny światowej
        	Odrodzenie państwa polskiego	26. 2 26.3	- udział Polaków w I wojnie światowej (działalność Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego)		- wymienia czynniki wpływające na odzyskanie przez Polskę niepodległości - zna symboliczną datę odzyskania przez Polskę niepodległości 11.XI. 1918 r. - wskazuje na ilustracji i wie kim byli Józef Piłsudski i Roman Dmowski - opisuje działalność Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego dla odzyskania niepodległości
        	Odrodzenie państwa polskiego		- kształtowanie się granic II RP - wojna polsko – bolszewicka - bilans I wojny światowej i walk o niepodległość		- wskazuje na mapie Wolne Miasto Gdańsk, - zna pojęcie plebiscyt i wskazuje na mapie miejsca gdzie został on przeprowadzony - zna pojęcie wojna polsko – bolszewicka i wskazuje na mapie uczestników tej wojny -zna pojęcie „cud nad Wisłą” - wymienia datę pokoju w Rydze - opisuje proces kształtowania się granic II Rzeczpospolitej - opisuje skutki plebiscytów i walk o niepodległość
        	II Rzeczpospolita	26.1	- II RP na mapie Europy - konstytucja marcowa i zamach stanu - prezydenci II RP - osiągnięcia II RP		- wymienia i wskazuje na mapie sąsiadów II Rzeczpospolitej - zna pojęcie konstytucja marcowa - wymienia i wskazuje odpowiednio na ilustracji prezydentów II RP - opisuje znaczenie konstytucji marcowej dla nowo tworzącego się państwa - opisuje osiągnięcia II Rzeczpospolitej
        	Systemy totalitarne w Europie	27.2	- totalitaryzm - rządy komunistyczne w Rosji (Włodzimierz Lenin i Józef Stalin) - stalinizm (kolektywizacja wsi, łagry - system represji)	- wyjaśnia pojęcie totalitaryzm - rozpoznaje na ilustracji i wie kim byli Włodzimierz Lenin i Józef Stalin - zna pojęcie kołchoz, łagr, stalinizm - wymienia metody ograniczania wolności i zniewalania społeczeństwa rosyjskiego - opisuje politykę oraz metody zniewolenia społeczeństwa rosyjskiego
        	Systemy totalitarne w Europie	27.2	- rządy nazistów w Niemczech (dojście Adolfa Hitlera do władzy) - represje wobec ludności żydowskiej w Niemczech (ustawy norymberskie, noc kryształowa) - Europa w przededniu wojny (militaryzacja Rosji i Niemiec, pakt Ribbentrop – Mołotow)	- wyjaśnia pojęcia: nazizm, ustawy norymberskie, noc kryształowa - rozpoznaje na ilustracji i wie kim był Adolf Hitler - opisuje politykę Hitlera wobec społeczeństwa niemieckiego - opisuje przyczyny dojścia Hitlera do władzy - wyjaśnia znaczenie traktatu Ribbentrop – Mołotow dla funkcjonowania ładu i pokoju w Europie
        	Lekcja Powtórzeniowa	Między wojnami
        	Sprawdzian	Między wojnami
        	Omówienie sprawdzianu	Między wojnami
        II wojna światowa	Wybuch II wojny światowej	7,5	- kampania wrześniowa (wojna obronna, napaść ZSRR na Polskę)		- zna daty napaści Niemiec i ZSRR na Polskę - zna miejsca bitew i potrafi wskazać na mapie (Westerplatte, bitwa nad Bzurą, obrona Warszawy) - Opisuje sytuację międzynarodową w Europie w przededniu II wojny światowej - Opisuje przebieg kampanii wrześniowej
        	Wybuch II wojny światowej	7,5	- działania zbrojne w Europie 1939 – 1940 - wojna w Afryce - atak Niemiec na ZSRR		- wskazuje na mapie państwa, które zostały podbite lub z którymi III Rzesza i ZSRR walczyły w okresie październik. 1939 r. – 1942 r. (Francja, Dania, Holandia, Norwegia, Jugosławia, Grecja, Wielka Brytania, Finlandia) - opisuje przebieg działań zbrojnych na kontynencie europejskim i w krajach afrykańskich
        	Ziemie polskie pod okupacją niemiecką	27.3	- organizacja ziem polskich pod okupacją niemiecką - losy Polaków zamieszkujących ziemie wcielone do Niemiec - życie Polaków w Generalnym Gubernatorstwie	- wskazuje na mapie Generalne Gubernatorstwo, ziemie włączone bezpośrednio do III Rzeszy, ziemie zajęte przez ZSRR w 1939 r. - wyjaśnia pojęcie Generalne Gubernatorstwo - opisuje życie Polaków pod okupacją niemiecką
        	Ziemie polskie pod okupacją radziecką	27.3	- losy Polaków na ziemiach wcielonych do ZSRR - zbrodnia katyńska	- zna pojęcie zbrodnia katyńska, wskazuje na mapie miejsca zbrodni katyńskiej - opisuje życie Polaków pod okupacją radziecką
        	Los Żydów Polskich. Holocaust	27.3	- holocaust - pomoc ludności żydowskiej - powstanie w getcie warszawskim	- zna pojęcie holocaust - potrafi wskazać na mapie największe obozy koncentracyjne - opisuje postawy ludności polskiej wobec Żydów - zna pojęcie powstanie w gettcie warszawskim - potrafi wyjaśnić pojęcie „sprawiedliwy wśród narodów”
        	Polacy na frontach II wojny światowej	27.4	- Polskie Państwo Podziemne - Szare Szeregi	- zna pojęcia: Polskie Państwo Podziemne i Szare Szeregi, mały sabotaż - rozpoznaje symbol Polski Walczącej - opisuje działalność Polskiego Państwa Podziemnego i Szarych Szeregów - omawia strukturę organizacyjną Szarych Szeregów
        	Polacy na frontach II wojny światowej	27.4	- Walki Polaków u boku aliantów	- wymienia i wskazuje na mapie miejsca walk oddziałów polskich na frontach II wojny światowej - wyjaśnia znaczenie udziału Polaków w walkach z Niemcami poza granicami kraju
        	Powstanie warszawskie	27.5	- wybuch powstania - przebieg powstania - upadek powstania	- zna pojęcie „godzina W” - zna datę wybuchu i upadku powstania - wymienia skutki powstania warszawskiego (zniszczenie stolicy, straty wśród ludności cywilnej) - opisuje sytuację ludności cywilnej w powstańczej Warszawie - opisuje przebieg walk powstańczych - ocenia postawę Niemców wobec ludności polskiej - opisuje przebieg powstania warszawskiego
        	Koniec II wojny światowej	7,5	- Przystąpienie USA do wojny - działania na froncie wschodnim - atak aliantów na Zachodzie Europy	- wskazuje na mapie Japonię, Hawaje i USA - zna datę ataku Japonii na Pearl Harbor - Wskazuje na mapie Włochy, Monte Cassino - Wskazuje na mapie Stalingrad i ZSRR - wskazuje na mapie Normandię zna datę lądowania wojsk alianckich we Francji - omawia znaczenie przystąpienia do wojny USA - wyjaśnia znaczenie bitwy pod Stalingradem
        	Koniec II wojny światowej	7,5	- nowe rodzaje broni - upadek III Rzeszy	- wymienia rodzaje broni użytej w czasie działań wojennych - zna pojęcie Enigma - zna datę kapitulacji Niemiec - zaznacza daty wydarzeń II wojny światowej na osi czasu - potrafi wyjaśnić wkład Polaków w rozszyfrowanie kodu używanego przez Niemców - porównuje charakter działań zbrojnych II wojny światowej i I wojny światowej - wyjaśnia wpływ wojny na rozwój techniki
        	Lekcja powtórzeniowa	II wojna światowa
        	Sprawdzian wiadomości	II wojna światowa
        	Omówienie sprawdzianu	II wojna światowa
        Polska i świat po II wojnie światowej	Świat po II wojnie światowej	7.4	- konferencje Wielkiej Czwórki - powstanie ONZ - kwestia niemiecka w powojennej Europie				- wymienia i wskazuje na mapie: Teheran, Jałta, Poczdam - zna pojęcie Organizacja Narodów Zjednoczonych i Fundusz Narodów Zjednoczonych Pomocy Dzieciom (UNICEF) - opisuje cele powstania OZN - opisuje kwestię istnienia powojennych Niemiec w okresie powojennym (sprawa niemiecka na konferencji poczdamskiej, podział Niemiec i powstanie Niemieckiej Republiki Federalnej i Niemieckiej Republiki Demokratycznej)
        	Świat po II wojnie światowej	7.4;7.5	- zimna wojna - powstanie bloków militarnych - wyścig zbrojeń - NATO i Układ Warszawski				- zna pojęcia: zimna wojna, żelazna kurtyna - zna cele powstania Sojuszu Północnoatlantyckiego (NATO) i Układu Warszawskiego - opisuje przebieg zimnej wojny z użyciem pojęć wyścig zbrojeń NATO i Układ Warszawski
        	Początki Polskiej Republiki Ludowej	28.2	- zmiany granic państwa polskiego - przejęcie władzy przez komunistów				- wskazuje na mapie Polskę i wymienia jej sąsiadów - zna pojęcia: Polska Rzeczpospolita Ludowa i Polska Zjednoczona Partia Robotnicza - omawia charakter rządów władzy komunistycznej używając pojęć: dyktatura partii komunistycznej - omawia kwestię kształtowania się granic powojennej Polski
        	Początki Polskiej Republiki Ludowej	28.2	- komuniści wobec opozycji - żołnierze wyklęcie				- zna pojęcie żołnierze wyklęci - wie kim był Witold Pilecki - omawia i ocenia działania podejmowane przez PPR wobec opozycji - wie kim był i potrafi ocenić postawę rotmistrza Witolda Pileckiego
        	Odbudowa Polski	28.2	- odbudowa kraju ze zniszczeń - Trzyletni Plan Odbudowy Gospodarki i Plan Sześcioletni				- wymienia gospodarcze i społeczne skutki II wojny światowej na ziemiach polskich - zna pojęcie planowanie centralne, Plan Trzyletni i Plan Sześcioletni - wskazuje elementy zależności władz polskich od ZSRR (zależność polityczna, kwestia granic, zależność gospodarcza) - opisuje proces odbudowy gospodarki z użyciem pojęć: zależność od ZSRR, Plan Trzyletni, planowanie centralne i Plan Sześcioletni
        	Odbudowa Polski	28.2	- warunki życia robotników - walka z analfabetyzmem i awans społeczny				- wymienia skutki uzależnienia gospodarczego ziem polskich od ZSRR - zna pojęcia: analfabetyzm i awans społeczny - opisuje warunki życia robotników w okresie odbudowy  i rozbudowy gospodarki z użyciem pojęć walka z analfabetyzmem i awans społeczny
        	Życie w PRL w latach 1956 - 1980	28.2	- rządy Władysława Gomułki - Polska Edwarda Gierka -  cenzura i propaganda				- zna pojęcie cenzura - zna pojęcia: mała stabilizacja, odwilż wymienia przykłady inwestycji gospodarczych Edwarda Gierka - wyjaśnia pojęcie życie na kredyt - porównuje rządy władzy komunistycznej w okresie Bolesława Bieruta i Władysława Gomułki - opisuje życie ludności polskiej z użyciem pojęć: „kartki żywnościowe, kolejki, cenzura”
        	Życie w PRL w latach 1956 - 1980	28.2	- Polak papieżem - powstanie NSZZ Solidarność				- zna pojęcie Niezależne Samorządne Związki Zawodowe Solidarność - rozpoznaje na ilustracji i wie kim był Lech Wałęsa - zna datę podpisania porozumień sierpniowych i zgody na powstanie NSZZ Solidarność - zna cele powstania NSZZ Solidarność - wskazuje na mapie Polski miejsca demonstracji i starć robotniczych z władzą komunistyczną w latach 1956 – 1981 - wskazuje na mapie Polski miejsca zawarcia porozumień między strajkującymi robotnikami a władzą komunistyczną - zna pojęcie walka bez przemocy - omawia okoliczności powstania NSZZ Solidarność z użyciem pojęcia walka bez przemocy, odwołując się do wcześniejszych konfrontacji robotników z władzą komunistyczną - omawia znaczenie dla Polaków powołania Karola Wojtyły na papieża Kościoła Katolickiego
        	Stan wojenny	29.2					- zna pojęcie stan wojenny - wymienia co najmniej dwa przykłady działalności NSZZ Solidarność w czasie stanu wojennego - zna pojęcie Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego, Zmotoryzowane Oddziały Milicji Obywatelskiej, - rozpoznaje na ilustracji i wie kim był Wojciech Jaruzelski - opisuje działalność NSZZ Solidarność w czasie stanu wojennego  - opisuje działalność Kościoła katolickiego w czasie stanu wojennego - opisuje skutki wprowadzenia stanu wojennego z użyciem pojęć: aresztowania, ofiary stanu wojennego
        	Upadek komunizmu w Europie	29.3	- rządy Michaiła Gorbaczowa w ZSRR - Okrągły Stół i początki III Rzeczpospolitej Polski				- rozpoznaje na ilustracji i wie kim był Michaił Gorbaczow - zna pojęcie pieriestrojka - zna pojęcie Okrągły Stół - zna datę roczną obrad Okrągłego Stołu - rozpoznaje na ilustracji i wie kim był Tadeusz Mazowiecki - zna pojęcie wybory prezydenckie i wie kto został prezydentem Polski w 1990 r. - zna pojęcie III Rzeczpospolita - opisuje przemiany jakie nastąpiły w Polsce w wyniku obrad Okrągłego Stołu
        	Upadek komunizmu w Europie	29.3	- upadek komunizmu w krajach Europu Środkowo – Wschodniej i powstanie nowych państw w Europie  - wstąpienie Polski i jej sąsiadów do NATO				- wskazuje na mapie III Rzeczpospolitą i jej sąsiadów - zna pojęcie jesień narodów - zna datę wstąpienia Polski do NATO - wymienia i wskazuje na mapie państwa, które przystąpiły do NATO w 1999 r. i 2004 r. - ocenia znaczenie powstania NSZZ Solidarność i Okrągłego Stołu dla przemian ustrojowych w Europie Środkowo – wschodniej - opisuje przemiany jakie zaszły w Europie Środkowo - wschodniej w latach 1980 – 2004 z zaznaczeniem na osi czasu najważniejszych wydarzeń
        	Proces jednoczenia Europy	6	- przyczyny integracji europejskiej - pierwsze organizacje europejskie - traktat z Maastricht - Polska w UE				- zna pojęcie Unia Europejska - wskazuje na mapie Maastricht i określa datę powstania UE - zna datę przystąpienia Polski do  Unii Europejskiej - zna co najmniej dwa przykłady idei jednoczenia się Europy od średniowiecza po XIX w. - zna co najmniej dwie przyczyny powstania EWWIS - wymienia dwie organizacje Europejska Wspólnota Węgla i Stali oraz Europejska Wspólnota Gospodarcza - opisuje przebieg jednoczenia się Europy
        	Funkcjonowanie i symbole Unii Europejskiej	6	- instytucje unijne - funkcjonowanie Unii Europejskiej - symbole Unii Europejskiej				- zna symbole UE (błękitna flaga z 12 złotymi gwiazdami, hymn „Oda do radości” - zna pojęcia: europejska solidarność i stosunki międzynarodowe - wskazuje europejską walutę - wymienia instytucje Unii Europejskiej (Komisja UE, Parlament UE, Rada Unii Europejskiej, Rada Europy, Trybunał Sprawiedliwości)  - uczeń opowiada o uczestnictwie Polski w Unii Europejskiej z użyciem pojęć: Unia Europejska, europejska solidarność, stosunki międzynarodowe.
        	Lekcja powtórzeniowa	Polska i świat po II wojnie światowej
        	Sprawdzian wiadomości	Polska i świat po II wojnie światowej
        	Omówienie sprawdzianu	Polska i świat po II wojnie światowej
        Współczesna Polska	Rzeczpospolita Polska – państwo w Europie	2,3; 4,2	- położenie geograficzne Polski - podział władzy w Polsce				- wskazuje na mapie Polskę i jej sąsiadów - wymienia organy władzy centralnej - opisuje kształt granic Polski ze wskazaniem: liczby ludności, stolicy państw sąsiadujących
        	Rzeczpospolita Polska – państwo w Europie	2,3; 4,2	- podział administracyjny władzy w Polsce - kompetencje poszczególnych szczebli samorządu w Polsce				- wymienia szczeble administracji samorządowej - wymienia zadania poszczególnych szczebli władzy samorządowej - opisuje strukturę władzy samorządowej w Polsce ze wskazaniem zadań, które one pełnią
        	Konstytucja, czyli zbiór praw i obowiązków	4,1; 4,3	- konstytucja - polskie konstytucje - prawa obywatelskie				- zna pojęcie konstytucja, - zna pojęcie Zgromadzenie Narodowe, - wymienia polskie przykłady konstytucji funkcjonujące w przeszłości - wymienia najważniejsze prawa obywateli - wyjaśnia w jakim celu spisano konstytucję
        	Władze Rzeczypospolitej Polskiej	4,2	- trójpodział władzy w Polsce - wybory do parlamentu i prezydenckie - najważniejsze funkcje organów władzy centralnej				- wymienia organy władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej - wymienia najważniejsze funkcje władzy Sejmu i Senatu, rządu, prezydenta, sądu - wyjaśnia pojęcie trójpodział władzy ze wskazaniem funkcji poszczególnych szczebli władzy centralnej
        	Obywatel państwa polskiego – prawa obywatelskie	4,3	- prawa obywatelskie i ich podział - prawa polityczne, ekonomiczne, socjalne i kulturalne				- zna pojęcie obywatelstwo - wymienia rodzaje praw obywatelskich - omawia prawa przysługujące obywatelom polskim wraz z podaniem ich przykładów
        	Obowiązki obywatelskie	4,3	- obowiązki obywatela Rzeczypospolitej Polskiej				- wymienia najważniejsze obowiązki obywatela Rzeczypospolitej Polskiej - omawia poszczególne obowiązki obywatela ze wskazaniem potrzeby ich wypełniania
        Człowiek we współczesnym świecie	Prawa człowieka		- czym są prawa człowieka? - podział praw człowieka			- zna pojęcie prawo człowieka - wymienia przymiotniki określające praw człowieka - zna nazwę dokumentu, w którym zapisano prawa człowieka - omawia znaczenie przymiotników określających prawa człowieka
        	Prawa człowieka		- omówienie praw człowieka - obrona praw człowieka			- wymienia najważniejsze prawa człowieka - wskazuje organizacje broniące przestrzegania praw człowieka - omawia znaczenie poszczególnych praw człowieka
        	Prawa dziecka	4,4	- konwencja praw dziecka - dziecko w polityce państwa			- wyjaśnia pojęcie Konwencja Praw Dziecka - wymienia instytucje, których zadaniem jest dbałość o dobro dziecka (rodzina, policja, szkoły, urzędy) - omawia pozycję dziecka w polskim prawodawstwie z podaniem instytucji, które są zobowiązane troszczyć się o dobro dziecka
        	Prawa dziecka	4,4	- prawa dziecka - organizacje pomagające dzieciom			- wymienia wybrane prawa dziecka - wie czym się zajmuje Rzecznik Praw Dziecka - wymienia wybrane instytucje działające na rzecz dzieci - omawia znaczenie poszczególnych praw dziecka ze wskazaniem instytucji, do których dziecko może się zwrócić z pomocą
        	Problemy współczesnego świata – głód i zanieczyszczenie środowiska	7, 2; 7,3; 7,4	- głód i jego następstwa - wpływ rozwoju techniki na środowisko naturalne			- wymienia przyczyny występowania głodu na świecie - wyjaśnia pojęcia: kraj wysoko rozwinięty i słabo rozwinięty, kraje Trzeciego Świata - wymienia przyczyny zanieczyszczenia środowiska - wymienia zagrożenia wynikające z zanieczyszczenia środowiska na życie człowieka - wymienia sposoby ograniczania zanieczyszczania środowiska naturalnego - wyjaśnia przyczyny występowania głodu na świecie wskazując na różnice w rozwoju w krajach wysoko rozwiniętych i krajach Trzeciego Świata - omawia znaczenie dbałości o środowisko naturalne dla życia człowieka
        	Problemy współczesnego świata – konflikty zbrojne i terroryzm	7,5	- konflikty zbrojne na świecie i ich wpływ na życie człowieka - terroryzm			- zna pojęcie konflikt zbrojny - zna rodzaje konfliktów zbrojnych - wymienia przyczyny wybuchu konfliktów zbrojnych - wymienia zagrożenia dla funkcjonowania społeczeństw i państw dotkniętych konfliktem zbrojnym - wymienia organizacje międzynarodowe odpowiedzialne za zachowanie pokoju - zna pojęcie terroryzm - omawia sposoby zapobiegania lub wygaszania różnych konfliktów zbrojnych
        	Globalizacja	7,1	- globalizacja i jej przejawy			- zna pojęcie globalizacja - wymienia rodzaje globalizacji - wyjaśnia znaczenie powiedzenia „świat stał się mniejszy”
        	Globalizacja	7,1	- dobre i złe strony globalizacji			- wymienia pozytywne i negatywne strony występowania zjawiska globalizacji - dokonuje oceny występowania zjawiska globalizacji
        	Lekcja powtórzeniowa	Człowiek we współczesnym świecie
        	Sprawdzian	Człowiek we współczesnym świecie
        	Omówienie sprawdzianu	Człowiek we współczesnym świecie

         

          Kryteria ocen z historii w klasie IV-VI szkoły podstawowej.

         

               Ocena celująca

        Uczeń posiada wiedzę historyczną w zakresie wykraczającym poza obowiązkowe wymagania programowe. Samodzielnie pogłębia wiedzę historyczną, czyta literaturę historyczną naukową  i popularno – naukową. Uczestniczy        i osiąga sukcesy w szkolnych i pozaszkolnych konkursach i olimpiadach przedmiotowych, angażuje się w szkolne działania związane z historią. Na lekcjach jest bardzo aktywny i samodzielnie potrafi rozwiązywać problemy historyczne, formułować wnioski, dostrzegać związki przyczynowo - skutkowe.

        Ocena bardzo dobra

        Uczeń w stopniu wyczerpującym opanował materiał przewidziany w podstawie programowej. Posiada umiejętność merytorycznego oceniania wydarzeń historycznych. Samodzielnie, korzystając z różnych rodzajów źródeł, buduje opis historyczny. Samodzielnie dostrzega związki przyczynowo – skutkowe wydarzeń. Wykazuje zainteresowanie problematyką historyczną, jest aktywny na lekcji.

        Ocena dobra

        Uczeń zna pojęcia historyczne i potrafi je umiejscowić w czasie. Inspirowany przez nauczyciela potrafi samodzielnie rozwiązywać zadania o pewnym stopniu trudności. Potrafi samodzielnie opisać zdarzenia. Z pomocą nauczyciela potrafi formułować oceny, wnioski oraz interpretować fakty i zjawiska historyczne. Z pomocą nauczyciela potrafi dostrzec związki przyczynowo – skutkowe, zachodzące między wydarzeniami. Samodzielnie odczytuje informacje zawarte na mapie, z wykresów, ikonografii. Jest aktywny na lekcji.

        Ocena dostateczna

        Uczeń zna podstawowe pojęcia historyczne i potrafi je umiejscowić w czasie. Prawidłowo potrafi określić wiek wydarzeń oraz umie posługiwać się osią czasu. Z pomocą nauczyciela odczytuje informacje zawarte na mapie, z wykresów, ikonografii oraz opisuje zdarzenia. Ma problemy ze rozumieniem przyczynowo – skutkowym wydarzeń. Formułuje pytania dotyczące omawianych treści.

        Ocena dopuszczająca

        Uczeń ma trudności w opanowaniu materiału programowego. Uczeń posługuje się podstawowymi pojęciami historycznymi. Przy pomocy nauczyciela umiejscawia je w czasie. Potrafi wykorzystać swoją wiedzę do wykonywania zadań. Ma problemy z prawidłowym odczytem informacji zawartych na mapie, wykresach, ikonografii, samodzielnym opisem zdarzeń i pojęć. Uczeń na lekcji jest bierny, dopiero z pomocą nauczyciela wykonuje stawiane przed nim zadania. Przestrzega zasad pracy w grupach.

        Ocena niedostateczna

        Uczeń nie opanował wiedzy i umiejętności przewidzianych w podstawie programowej. Nie zna faktów i pojęć. Nie potrafi, z pomocą nauczyciela, umiejscowić ich w czasie. Nie potrafi określać wieku wydarzeń, nie potrafi posługiwać się osią czasu. Nie rozumie związków przyczynowo – skutkowych wydarzeń.  Nie rozumie prostych poleceń. Wykazuje się brakiem systematyczności  i chęci do nauki. Nie podejmuje prób rozwiązywania zadań, nawet przy pomocy nauczyciela.

         

        SPOSOBY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘC  EDUKACYJNYCH UCZNIÓW:

        • Odpowiedzi ustne
        • Kartkówki z 2-3 ostatnich lekcji (zapowiadane lub nie)
        • Sprawdziany pisemne (testy, zapowiadane z min.tygodniowym wyprzedzeniem)
        • Zadania domowe
        • Aktywność na lekcjach (praca z podręcznikiem, mapą,  tekstem źródłowym, udział w dyskusjach, zaangażowanie w pracę grupy)
        • Referaty będące ilustracją, komentarzem lub własną oceną omawianego na zajęciach wydarzenia, zjawiska, postaci
        • Prace dodatkowe

         

        WARUNKI I TRYB UZYSKANIA WYŻSZEJ NIŻ PRZEWIDYWANA ROCZNEJ OCENY KLASYFIKACYJNEJ Z OBOWIĄZKOWYCH I DODATKOWYCH ZAJĘC EDUKACYJNYCH:

        O ustalenie wyższej niż przewidywana rocznej oceny klasyfikacyjnej z historii może starać się uczeń, który systematycznie uczęszczał na zajęcia, brał w nich aktywny udział, uczestniczył we wszystkich sprawdzianach pisemnych i otrzymał z nich pozytywne oceny, zaległości w nauce spowodowane usprawiedliwioną nieobecnością uzupełniał  maksymalnie szybko, uzyskał ocenę śródroczną nie niższą niż przewidywana ocena roczna.

        Pisemny wniosek składa do Dyrektora szkoły.

        Sposób uzyskania wyższych niż przewidywane rocznych ocen klasyfikacyjnych:

        Test pisemny i odpowiedź ustna na pytania z zakresu materiału przewidzianego dla danej klasy.

         

        mgr Magdalena Gąsienica-Kuchta